اردبیل
اردبیل تمدنی ۳۰۰۰ ساله در حاشیه جادهٔ ابریشم دارد که سابقهٔ تاریخی و باستانی آن را کاروانسراهای بینظیر به جهت نوع معماری و تجمیع هنرهای ظریف ایرانی بیان میکند. اردبیل در گذشته گذرگاه کاروانهای تجاری و نظامی متعددی بوده که زمینهٔ احداث کاروانسراها را فراهم کردهاست.
اردبیل، اولین شهر ایران از لحاظ لولهکشی آب شرب میباشد. تاریخ این لولهکشی احتمالاً به دوره صفوی معطوف میگردد.
جاذبههای گردشگری اردبیل:
کلیسای مریم مقدس:
کلیسای مریم مقدس در کوچهای به نام ارمنستان گازران یا اونچو میدان اردبیل واقع شده است و در سال ۱۸۷۶ میلادی (برابر با ۱۲۵۵ خورشیدی) با هزینه شخصی خانواده گالوست میرزائیان بنا گردیده است.
در محوطه کلیسا گورهایی وجود دارد که از سنگ های معمولی و رسوبی در ساخت آن استفاده شده و بر روی آن ها صلیب هایی کنده شده است. بر روی درب ورودی کلیسا با خط ارمنی، بوسیله تکه هایی بریده شده از نی، که به شکل حروف درآورده و با میخ بر متن درب کوبیده اند، چنین نگاشته شده است : «این دربِ خانه حقیقی خداست، که بر رسم یادبود از طرف اگالوس ملیک میرزا یانس به کلیسای مریم مقدس هدیه می شود.
جمعه مسجد:
مسجد جمعه اردبیل درشمال شرقي شهر برروي تپه مرتفعي واقع گرديده و يکي از قديمي ترين مساجد شمال غربي ايران است.
جمعه مسجد آخرین بار در دوران ایلخانی مورد مرمت قرار گرفته است.
اصل بناي کنوني مسجد، در دوره سلجوقيان، برروي بقاياي کهن تري ساخته شده که درنتيجه حمله مغول، حدود سال 620 هجري، ويران و در حدود سال 650 هجري مجددا بازسازي شده است
درب ورودي مسجد داراي گره هاي هندسي، گل ميخ هاي آهني و کتيبه اي حاوي دو بيت شعر به خط نسخ است .
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی:
آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی یکی از مکانهای تاریخی و باستانی اردبیل است که علاوه بر آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی، مقبرههای شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و همسر شاه اسماعیل (مادر شاه طهماسب) و نیز برخی از مشایخ و صاحبمنصبان دوران صفوی و نیز شهیدان ایرانی جنگ چالدران،در آن قرار دارد.
از دیگر بخشهای این مجموعه چینیخانه، مسجد، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه و چراغخانه است.
دریاچه شورابیل:
دریاچهٔ شورابیل یکی از جاذبههای طبیعی اردبیل میباشد که قدیمیتر از دریاچه ارومیه میباشد. آب این دریاچه در گذشته بسیار شور بودهاست ولی در حال حاضر با افزودن آب شیرین به آن از شوری آن کاسته شده است.
مساحت دریاچه 640،000 متر مربع است و با یک لایه سفید از مواد معدنی پوشیده شده است که برای درمان بیماری های پوستی و روماتیسم مفید هستند.
موزههای اردبیل:
- موزه تاریخ طبیعی اردبیل
- موزه مردمشناسی اردبیل
- موزه صنایع دستی اردبیل
- موزه مفاخر دینی اردبیل
- موزه مفاخر اردبیل
- موزه تخصصی باستانشناسی
- موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی
- موزه چینیها یا چینی خانه
- موزه باستانشناسی خلخال
بازارها:
بازار تاریخی اردبیل
پلهای تاریخی اردبیل
- پل هفت چشمه
- پل یعقوبیه
- پل نادری
- پل سیدآباد
- پل کهرالان (کلخوران)
- پل سامیان
- پل قره سو
- پل ابراهیمآباد
- قرمزی کورپی (پل قرمز)
از دیگر جاذبههای گردشگری اردبیل:
- دریاچه نئور
- حمام ملاهادی
- خانهارشادی
- برج شاطر
- پل هفتچشمه
- دهکده آتشگاه
- شهر هیر
- عمارت آقازاده
- خانه خلیلزاده
- خانه حاج یوسف صادقی
- خانه خادم باشی
- خانه رضازاده
- خانه سید هاشم ابراهیمی
- خانه شریعت
- خانه مروج (خلیلزاده)
- خانه مناف زاده
- خانه میر فتاحی
- خانه نوری زینال (خوئی)
- خانه وکیلالرعایا
- بقعه سید امین الدین جبراییل
- رودخانه بالیقلو چای
- پیست اسکی آلوارس
- پیست اسکی روی چمن
- یکره سنگی بابا داوود عنبران
- گرمابههای دوره قاجاریه
- گرمابههای دوره صفویه
صنایع دستی و سوغات اردبیل:
- آبگینه
- گلیم مشهور اردبیل
- بافته و نساجی سنتی
- رودوزیهای سنتی
- سفال و سرامیک سنتی
- صنایع دستی تلفیقی
- صنایع دستی چرمی
- صنایع دستی چوبی و حصیری
- صنایع دستی سنگی
- نمد مالی
- آبنبات
- حلوای سیاه
- شیرینیهای محلی
- عسل طبیعی سبلان